Vanmorgen zat ik in het boek archetypen van Carl Jung te lezen. Mijn aandacht is de laatste tijd maximaal gericht op de archetype moeder. Hoe lastig leesbaar Jung ook is, zijn taalgebruik is immers ingewikkeld en gecompliceerd, de inhouden zetten bij mij continu nieuwe inzichten en reflecties in beweging.
Ineens stuitte ik op de kop van een alinea: De vrouw die alleen maar dochter is. Tja ergens biologisch geldt dat natuurlijk voor mij. Maar in het alledaagse leven ben ik meer dan dochter. Wat wel grappig is, is vast te stellen dat Moederdag voor mij vaak over mijn moeder gaat en niet over mezelf. Dus ja, ik ben de vrouw die alleen maar dochter is. Maar dat terzijde.
Want dat is niet waar Jung op doelt. Hij doelt op de archetype vrouw dat zich niet verder ontwikkeld heeft in haar individuatie dan louter dochter zijn van haar moeder. Hij beschrijft dit als het type vrouw dat tezamen met een identiteit met de moeder, veroorzaakt door de projectie van de instincten, een verlamming van de eigen instincten heeft ontwikkeld, maar niet gedoemd is haar hele leven een hopeloze nul te zijn. Integendeel binnen het gebied van het normale bestaat bij haar de mogelijkheid dat het lege vat juist door een intensieve anima-projectie gevuld wordt. Een dergelijke vrouw is weliswaar hiervan afhankelijk. Zij moet letterlijk van de moeder weggeroofd worden, door gedurende lange periode een andere rol te spelen, waardoor zij dan misschien kan ontdekken wie zij zelf is.
Markant en herkenbaar; ik ken enkele vrouwen om mij heen die zeer op hun moeder gericht zijn en waarmee zelfs een beste vriendin-relatie is opgebouwd. Er heeft zich geen pubertijdsfase voorgedaan, waarbij ze zich afgezet hebben tegen de moeder. Maar zijn altijd in een haast verstrengelde verbinding met hun moeder gebleven als dochter en wellicht ergens ook als kind. Jung noemt dit een type dat voortkomt uit het positieve moedercomplex. Maar het woord positief moet in deze niet te optimistisch gelezen worden, want van enkel dochter zijn, kan de vrouw veel last krijgen door een gebrek aan een individuele ontwikkeling van de identiteit. Zo moet ik het hoofdstuk negatieve moedercomplex nog lezen.
Ik merk dat verdiepen in de archetype rondom het moederschap een eindeloze diepe zoektocht met allerhande verassingen in zich herbergt.
